Over nut en nadeel van de sociologie voor het leven - Willem Schinkel - ebook

In de sociologie is de samenleving als God. Zij is overal, maar niemand heeft haar ooit gezien. Tegen dit 'sociologische geloof' in pleit Schinkel voor een speculatieve verbeelding die het sociologische denken weer publiek relevant maakt. Het sociale leven is niet opgesloten in de gefixeerde container van de samenleving: het is een connectief leven dat zichzelf via creatieve verbeelding transformeert. De sociologie moet zich opnieuw uitvinden, en Schinkel wijst daartoe de weg. Willem Schinkel (1976) is hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Eerdere boeken van zijn hand zijn Denken in een tijd van sociale hypochondrie en De nieuwe democratie.

Nietzsches traktaat is een enthousiast betoog over het nut of het nadeel van te veel of te weinig geschiedenis, van te veel of te weinig historisch besef. Voor onze omgang met de geschiedenis maakt en beschrijft hij de drie, sedertdien gekende onderscheidingen: de kritische omgang met ons verleden ('alles moet anders'), de verering van het verleden (van helden en monumentenzorg), en de antiquarische vergaarzucht ('alles wat oud is, is het waard om te bewaren'). Het traktaat van Nietzsche (1844-1900) dwingt ons ook om onze omgang met onze eigen herinneringen en vooruitzichten kritisch in ogenschouw te nemen. Nietzsche is in dit traktaat tegelijk psycholoog van de laat-moderne historische cultuur als veldheer die het liefst met de onhistorische dadendrang van de jeugd ten strijde strijkt. Tegen de keer is het traktaat, omdat het zich keert tegen de last van de geschiedenis die ons belemmert in ons denken en handelen. Deze nieuwe uitgave is voorzien van een indringend en fraai essay van

Lev Tolstoj (1828-1910) heeft na een geloofscrisis rond 1880 een omvangrijk oeuvre geschreven over kerk en maatschappij met een sterk persoonlijk doorleefd religieus besef. Zijn missie was om de mensen, ongeacht hun religie of andere persoonlijke overtuigingen, deelgenoot te maken van zijn zoektocht naar de waarheid. In 'Over de betekenis van het leven' behandelt Tolstoj de tijdloze levensvragen op een unieke erudiete wijze. Waarom en waartoe zijn wij hier op aarde? Hoe moeten wij leven? Is de ziel onsterfelijk? In een levendig kentheoretisch vertoog behandelt hij deze levensvragen in briefvorm met sterk persoonlijk doorleefde accenten en voorbeelden uit het dagelijks leven. Daardoor wordt het ook toegankelijk voor niet theologisch of filosofisch geschoolde lezers. Tolstoj ontpopt zich hier als een onafhankelijke denker, apoloog en profeet, die wars van allerlei sociale, wetenschappelijke en religieuze conventies recht tot het hart spreekt.

De wetgeving over het zelfgekozen levenseinde om mensen met uitzichtloos lijden een waardig einde te bieden, blijft onderwerp van voortdurende discussie. Daarbij komen steeds vaker vragen naar voren over de juridische en morele grenzen die gepaard gaan met deze ultieme vorm van zelfbeschikking. Hoe moeten we omgaan met moeilijke gevallen zoals euthanasie bij jongvolwassenen, bij psychisch lijden, bij mensen met dementie, en bij degenen die hun leven als 'voltooid' beschouwen? Wat te denken van 'Middel X' van de Coöperatie Laatste Wil, en de 'Sarco' van Philip Nitschke? 'Over de grens van het leven' beschrijft aan de hand van praktijkvoorbeelden, juridische analyses en ethische beschouwingen de huidige stand van zaken in het Nederlandse debat over een 'goede dood'.

Op het gebied van het onderzoek naar sterven en dood moet Elisabeth Kübler-Ross als dé autoriteit worden beschouwd. In de ontelbare uren die ze bij stervenden doorbracht, maakte ze aantekeningen van hun gedrag en noteerde ze hun uitspraken. Het werd haar duidelijk dat zij die door de dood zijn getekend, niet aan hallucinaties lijden wanneer ze beweren gestorven personen te zien die hen opwachten. Klinisch dode blinden deelden haar mee dat ze tijdens de uittreding uit hun lichaam weer konden zien, terwijl kinderen die door chemotherapie kaal waren geworden, in hun buitenlichamelijke toestand al hun haar weer hadden. De stervenden en de weer tot leven gewekte klinisch doden zijn de belangrijkste bronnen voor het onderzoek van Elisabeth Kübler-Ross naar het leven na de dood. Uit dit onderzoek vloeit voort 'dat elke soort dood waarover wetenschappers spreken, in realiteit helemaal niet bestaat; de dood is immers een overgaan in een nieuwe bewustzijnstoestand, waarin men doorgaat met