Oefeningen in donkerte - Naja Marie Aidt - ebook

“'Niet bang zijn voor het donker,” zei mijn moeder toen ik een kind was, “het is dezelfde wereld, alleen zonder licht.” Maar ik ben bang in het donker.' Op de tweede verdieping van een appartementencomplex dat uitsluitend door vrouwen wordt bewoond, woont een vrouw van 57 jaar. Ze heeft drie volwassen zonen, ze leeft alleen en slaapt geregeld onder haar salontafel. Ze lijdt aan PTSS sinds een zeer traumatische gewelddadige ervaring. Elke week neemt ze de bus om haar therapeut te ontmoeten, en met haar vriendinnen in de buurt probeert ze de donkerte waarin ze zich bevindt te bestrijden en te hopen op nieuwe dromen. Oefeningen in donkerte is een confronterende roman over geweld tegen vrouwen en de liefde tussen vrouwen onderling, over vrouw zijn en terugkijken op jezelf als kind, tiener, jonge vrouw en volwassene. Over in het reine komen met je verleden - op je eigen voorwaarden.

In zijn verlangen te ontsnappen aan het kleinburgerlijke bestaan van zijn ouders begon René Stoute (1950-2000) opium en later heroïne te gebruiken. Hij bekostigde dat met geld dat hij verkreeg door in te breken en cheques te vervalsen. In de gevangenis ontdekte hij zichzelf als schrijver. Hij publiceerde in 1982 Op de rug van vuile zwanen, de iconisch geworden verhalenbundel over het junkiebestaan dat als bestverkochte debuut het Gouden Ezelsoor won. Stoute worstelde niet alleen met een drugsverslaving. Sinds zijn vroegste jeugd voelde hij dat hij diep van binnen een zij was. Pas na zijn 40ste durfde hij een geslachtsveranderende operatie aan waarvan hij hoopte dat die hem gelukkig zou maken.

Eeuwenlang hield de kerk het lichaam gevangen. Het huwelijk diende voor de voortplanting en het dempen van lusten. Genot was uit den boze. Maar beschikte het lichaam niet over een seksuele uitrusting die vanzelf genot ontstak? En vormde het sensuele Hooglied niet de handleiding daarvoor? Aards genieten mocht van de Bijbel. In de late Middeleeuwen was de literatuur het aangewezen proefstation voor rechtvaardigingen daarvan. Eerst projecteerde men onder het mom van morele verontwaardiging woeste seks op karikaturale boeren. Maar rond 1500 schiepen rederijkers een moderne literatuur die genotvolle seks ronduit verheerlijkte. Het is bijna schokkend om te lezen hoe deze vrijwel onbekende teksten gedetailleerde vuilbekkerij in artistieke vormen weten te gieten. De seksuele vrijwording leerde ook dat aanranden en verkrachten tot de hogere minnekunst behoorden. Was dat niet wat vrouwen eigenlijk wilden? Daarop volgde een repressie in de zestiende eeuw. De katholieke kerk verbood uitbeeldingen

In zijn jeugd speelden voor Gamal Fouad, zoon van een Egyptische vader en een Nederlandse moeder, zijn naam en afkomst geen rol van betekenis. Hij groeide op in twee werelddelen, in een bicultureel gezin, hij was zwart én wit. Maar tegenwoordig is de segregatie er in Nederland niet minder op geworden. Dat merkt hij bij het kiezen van een school voor zijn kinderen, en dat ziet hij als zijn vrouw in het ziekenhuis halal eten voorgezet krijgt, alleen vanwege hun achternaam. En het valt hem op bij reacties op het feit dat zijn grootouders in een Japans interneringskamp hebben gezeten - alsof dat door zijn Arabische achtergrond niet mogelijk is. Terwijl hij zijn migratie- en familiegeschiedenis aan zijn dochter en zoon vertelt, maakt hij de stand van zaken in onze huidige samenleving op.