Melancholie in de Gouden Eeuw - Luuc Kooijmans - ebook

Melancholie in de Gouden Eeuwbevat een verbluffende verzameling portretten van zeventiende-eeuwse Hollanders die overspannen lijken te raken, of depressief, of psychotisch - gemoedstoestanden die destijds werden geschaard onder de overkoepelende term melancholie. Het gaat Kooijmans er niet om de beschreven symptomen te duiden met de huidige ideeën over psychische aandoeningen. Het gaat ook niet zozeer om de diagnose of de behandeling, maar vooral om de beleving van de direct betrokkenen: naasten en buren, en waar mogelijk de melancholici zelf. We leren hun angsten kennen en hun dagelijkse problemen. We kunnen ze zien en horen, en soms ruiken, op straat, in tehuizen en vooral thuis bij hun familie. Behalve hun kijk op krankzinnigheid laten de verhalen van de betrokkenen zien hoe ze in hun wijk, straat, woning of tehuis met elkaar omgingen, en zo vormen die verhalen tevens een ongewone ingang tot het sociale leven in het Holland van de Gouden Eeuw. Historicus Luuc Kooijmans (1956) heeft

Zonder zeelieden was de Gouden Eeuw er nooit geweest. Zonder door hen bedreven handelsvaart en visserij was de unieke bloei van Nederland in de zeventiende eeuw nooit tot stand gekomen. Dit boek gaar over die zeevarenden, vooral in Europa. Wie waren zij, de schepelingen van de Oostzeevaarders, de IJslandvaarders, de walvisvaarders en alle anderen die op de Noordzee, het Hoge Noorden, de Oostzee en de Middellandse Zee actief waren? Ze konden slachtoffer worden van de woeste elementen, van kaperij, piraterij en oorlogsgeweld? Hoe was hun lot als ze slaaf werden gemaakt? In dit boek komen niet alleen deze vragen aan bod, maar wordt ook ingegaan op de rol van vrouwen en het leven van de achterblijvenden. Zo veel mogelijk met getuigenissen uit de tijd zelf.

Johan Huizinga schreef eens dat het verlangen van stedelingen naar 'de behaaglijke rust van een blij buitenleven' onze Gouden Eeuw kenmerkte. Aan het einde van deze periode zag hij dat verlangen verwerkelijkt in de aanleg van talloze buitenplaatsen in met name het Hollandse landschap. Maar ook elders in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden groeide en bloeide de buitenplaatscultuur. Dit fraai geïllustreerde boek beschrijft het ontstaan en de ontwikkeling van dit verschijnsel en de invloed die Holland had op de andere gewesten wat betreft bouwstijl en tuinaanleg. Buitenplaatsen in de Gouden Eeuw laat niet alleen zien dat er een grote verscheidenheid was in woon- en recreatiecultuur, maar ook hoe belangrijk in dit verband de bovengewestelijke contacten waren tussen bestuurlijke en economische elites van de Republiek.

Dat populair drukwerk een rijke bron is voor mentaliteitshistorisch onderzoek wordt zelden betwist. Wel is de opvatting dat de inhoud van goedkope boekjes en pamfletten simpelweg het wereldbeeld van het gewone volk weerspiegelt, inmiddels naar het rijk der fabelen verwezen. Populair drukwerk kan pas optimaal als bron worden benut, als we haar sociaal-economische en culturele betekenis in de samenleving waarin het circuleerde hebben vastgesteld. In 'Populair drukwerk in de Gouden Eeuw' wordt op basis van dit wetenschappelijke inzicht de Nederlandse almanak in de periode 1570-1705 voor het eerst uitputtend beschreven. In Deel I gaat het om de almanak als lectuur en vindt een analyse van de inhoud en de functies plaats. Er wordt uitvoerig ingegaan op de thema's astrologie, astrologische geneeskunde, religie, geschiedschrijving, vermaaksliteratuur en praktische informatie. In Deel II, waarin de almanak als handelswaar wordt beschreven, staan de makers, verspreiders en kopers van dit