Radicale rechtvaardigheid

Een essentieel boek voor iedereen die gelooft in vrijheid en gelijkwaardigheid

Als er nu een examen zou zijn voor hoe wij als samenleving functioneren, zouden we jammerlijk zakken. Xenofobe populisten winnen verkiezingen, de economische ongelijkheid neemt schrijnende proporties aan, institutioneel racisme wordt niet aangepakt en het klimaat staat op instorten. We hebben een nieuwe wereld nodig. In Radicale rechtvaardigheid betoogt Nani Jansen Reventlow hoe we vandaag nog kunnen beginnen aan een fundamenteel andere toekomst: een waarin iedereen werkelijk vrij en gelijk is, en dezelfde kansen heeft om te floreren. Ze put daarbij uit haar ervaringen als mensenrechtenadvocaat en laat zich inspireren door grote denkers op het gebied van antiracisme en sociale rechtvaardigheid. Het resultaat is een vlijmscherpe essaybundel die niemand onberoerd zal laten.

Hoe vaak worden wij niet geconfronteerd met schrijnende armoede, onrecht en leed? We hoeven de televisie maar aan te zetten of we zien beelden die weliswaar ver van ons afstaan, maar toch overdonderen. Wat moeten we met die kennis? In Mondiale rechtvaardigheid gaan de filosofen Thomas Mertens en Ronald Tinnevelt in op de vraag hoe we kunnen denken over verantwoordelijkheid bij mondiaal onrecht. De verschillende manieren waarop mensen reageren op lijden vormen daarbij het uitgangspunt. Vervolgens behandelen de auteurs de verschillende filosofische posities ten aanzien van deze reacties. Hebben wij ook de plicht anderen te helpen? En hoe ziet die eventuele plicht eruit in internationaal verband? Mondiale rechtvaardigheid is het eindexamenthema voor de havo in 2015-2018. Behalve voorgeschreven stof voor studenten en docenten is het boek ook zeer leesbaar voor iedereen die in kort bestek wil worden bijgepraat over de actuele stand van het filosofische debat over mondiale armoede en

Wat is een eerlijk klimaatbeleid? Wat is de relatie tussen de klimaatontwrichting, armoede en ongelijkheid? Hoe kunnen we onze ruimtelijke ordening, woningen, mobiliteit, energie, industrie en landbouw vormgeven op een manier die zowel sociaal als ecologisch is? Welke rol kunnen de banken, de belastingen en de steden daarin spelen? En hoe kunnen we onze verantwoordelijkheid opnemen tegenover ontwikkelingslanden, en tegenover mensen die door de gevolgen van de klimaatontwrichting moeten migreren? Dit boek legt uit hoe we de uitstoot van broeikasgassen kunnen terugdringen, en tegelijkertijd mensen meer zekerheid, levenskwaliteit en zeggenschap over onze economie kunnen geven. In het boek wordt duidelijk dat een economische transformatie noodzakelijk is om de klimaatdoelstellingen te halen. Het goede nieuws is dat die transitie ook het leven van de overgrote meerderheid van de mensen kan verbeteren. Want een doortastend klimaatbeleid en sociale rechtvaardigheid kunnen niet zonder elkaar.

Amartya Sen begint dit veelgeroemde boek met een eenvoudig voorbeeld. Drie kinderen maken ruzie om een fluit. Anne zegt dat zij de enige is die erop kan spelen en daarom recht heeft op de fluit. Bob zegt dat hij zo arm is dat hij zonder fluit geen speelgoed zou hebben. En Carla zegt dat de fluit van haar is omdat zij die zelf heeft gemaakt. Wat is in dit geval rechtvaardigheid? Ieder oordeel brengt onrechtvaardigheden met zich mee. De grootheid van Sen schuilt erin dat hij oog heeft voor uiteenlopende, zowel westerse als nietwesterse theorieën over rechtvaardigheid. Zijn vertrouwdheid met de cultuur van hindoes, boeddhisten en moslims, die overal in het boek tot uiting komt, biedt hem een rijkdom aan argumenten en redeneermogelijkheden. Hij verwerpt dichtgetimmerde theorieën en legt steeds de nadruk op de rol van het publieke debat. Er moeten keuzes worden gemaakt tussen alternatieve oordelen en daarbij zijn meerdere standpunten verdedigbaar. In plaats van deze pluraliteit te

'Michael Sandel beschikt in Rechtvaardigheid over het bewonderenswaardig talent om moderne, ingewikkelde ethische problemen uit te leggen aan de hand van wat filosofen daar ooit over hebben geschreven.' - Trouw Kan het verkeerd zijn om de waarheid te spreken? Mag je nooit discrimineren? Wat zijn de morele grenzen van onze economie? Hoe gaan we om met immigratie? In een tijdperk waarin de vaste vormen van tradities zijn verdwenen, blijkt het lastig een moreel kompas te vinden. Rechtvaardigheid vormt echter sinds verschijning een krachtige gids bij het maken van de juiste morele keuze. Sandel toont hoe denkers zoals Aristoteles, Kant en Rawls ons helpen met hedendaagse maatschappelijke kwesties. Dit doet Sandel met zijn kenmerkende heldere stijl en treffende voorbeelden.

Steeds minder burgers lijken overtuigd te zijn van de rechtvaardigheid van de overheid. Dat laten ze ook duidelijk merken, of het nu gaat om de toeslagenaffaire, de aanpak van klimaatverandering of de afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen. Gevoelens van (on)rechtvaardigheid kunnen de aanzet geven voor verbeteringen en oplossingen, maar kunnen ook zuurstof geven aan verregaand wantrouwen en diepe onvrede. Wat verstaan burgers dan precies onder rechtvaardigheid? Wat de één rechtvaardig vindt, is dat voor de ander niet. En hoe kunnen bestuurders en ambtenaren dan beter omgaan met dit complexe en subjectieve begrip? In deze bundel bespreken auteurs vanuit verschillende invalshoeken en expertises hoe de overheid nu omgaat met het begrip rechtvaardigheid en hoe dat ook anders zou kunnen. De auteurs gaan in op conceptuele vragen omtrent rechtvaardigheid en op concrete beleidsvraagstukken. Duidelijk wordt dat wanneer de overheid het vertrouwen van burgers wil behouden of

Het personalisme is een wijsgerige stroming, verwant aan het existentialisme, die wortelt in de literatuur van de Bijbel en in de Joods-christelijke ervaring van een persoonlijke God. Ook buiten de wereld van het geloof bewijst het personalisme van cruciaal en blijvend belang te zijn voor de samenleving, het recht en de politiek. Het verzet zich tegen theorieën en praktijken die de mens tot een onderdeel van een groter geheel of totaliteit willen maken. Het benadert recht en rechtvaardigheid als de verantwoordelijkheid van de enkele persoon ten overstaan van de persoon van de ander. Een dergelijke ethiek is altijd (uit)vinding en schepping. Zoeken naar rechtvaardigheid in moraal, politiek en recht kent een kunstzinnige en creatieve dimensie en is nooit slechts een zaak van kennis (theorie) en toepassing. De denkers die in dit boek worden besproken, trachten elk op eigen wijze recht te doen aan het dynamische karakter van de mens. Als persoon verstaat de mens zichzelf in de steeds