Lokale weerbare democratie - Bastiaan Rijpkema - ebook

Op welk niveau moet de democratie worden verdedigd? Is dit vooral op het nationale niveau? In de normatieve weerbare democratietheorie lijkt dat laatste de impliciete aanname te zijn. Tegelijkertijd is er in beleid en onderzoek juist veel aandacht voor het lokale niveau bij de bestrijding van extremisme - ook in Nederland. In Lokale weerbare democratie. Een normatieve verkenning richt Rijpkema zijn blik op de lokale democratie als zelfstandige arena van democratische zelfverdediging. Waarom verdient het lokale niveau meer aandacht binnen de weerbare democratie? Hoe kan ingrijpen in de lokale democratie gerechtvaardigd en begrensd worden? En zouden partijen lokaal verboden moeten kunnen worden? Lokale weerbare democratie is een eerste aanzet tot theorievorming over lokale vormen van democratieverdediging. Het boek vormt daarnaast ook een toegankelijke inleiding in een aantal kernpunten van het denken over weerbare democratie.

In 1933 stemde een gemankeerde Rijksdag in met het einde van de Duitse democratie. In 411 v. Chr. pleegde Athene 'democratische zelfmoord'. Een radicale, antidemocratische partij stevende in de Algerijnse verkiezingen van 1991 op een tweederde meerderheid af. De Turkse democratie wordt geregeld uitgedaagd door antidemocraten die op aanzienlijke steun kunnen rekenen. Binnen de Europese Unie zijn er met enige regelmaat zorgen over de democratie in Hongarije. Democratie is waarschijnlijk het beste wat de politieke filosofie heeft voortgebracht. Toch is het geen rustig bezit: democratie bevat de ingrediënten voor haar eigen vernietiging. Wat brengt een democratie ertoe om haar eigen noodlot te omarmen? Mag een democratie zich verweren tegen antidemocraten - of is dát juist heel ondemocratisch? Hoe voorkom je dat democratie in prille staten betekent: 'one man, one vote, one time'? In Weerbare democratie bespreekt Bastiaan Rijpkema een existentiële vraag voor elke democratie: hoe ver reikt

In Lokale democratie doorgelicht wordt het functioneren van de lokale democratie en het lokaal bestuur beschreven en beoordeeld. Daarvoor wordt gebruikgemaakt van de 'waarden van goed bestuur': hoe responsief, prestatiegericht en behoorlijk is het lokaal bestuur in Nederland? Het boek bevat daarnaast onder meer feiten en fabels over lokale partijen, lessen uit Omtzigtgate, een burgerparticipatiewoordenboek en aanbevelingen voor een sterkere lokale democratie. Dit boek is bedoeld voor eenieder die geïnteresseerd is in het (beter) functioneren van het lokaal bestuur en de lokale democratie. Dat geldt onder meer, maar niet uitsluitend, voor degenen die daarin werkzaam zijn of er in hun professionele leven mee te maken hebben en voor studenten die geïnteresseerd zijn in democratie en besluitvorming op lokaal niveau. Dit boek is een actualisering en uitbreiding van Tussen eerste overheid en tweederangsdemocratie uit 2018.

In een vrije staat dient iedereen die in het bezit kan worden geacht van een vrije wil, zichzelf te besturen. De wetgevende macht zou dan ook bij het volk in zijn geheel moeten berusten. Maar aangezien zoiets in de grote staten een onmogelijkheid is en ook in kleine staten op veel bezwaren stuit, dient het volk vertegenwoordigers aan te stellen die alles moeten doen wat het volk zelf niet kan. Montesquieu, Over de geest van de wetten (1748)

De lokale democratie is toe aan groot onderhoud. Met de decentralisaties in het sociaal domein - de grootste bestuurlijke operatie van de afgelopen honderd jaar - is de rolverdeling tussen de verschillende overheden sterk gewijzigd. De gemeente moet haar rol als eerste overheid steeds meer waarmaken. Dat stuit echter vaak op fricties tussen landelijke regelgeving en gemeentelijke verantwoordelijkheden. Reden voor het Nederlands Gesprek Centrum en Binnenlands Bestuur om het initiatief te nemen en een groep deskundigen bijeen te roepen. Zij buigen zich over de vraag hoe de gemeente van de toekomst er in bestuurlijke zin uit zal zien en welke financiële, economische, strategische consequenties verdere decentralisaties hebben. Peter van Lieshout, Maarten Allers, Marcel Boogers en Alexander Rinnooy Kan leverden elk een bijdrage aan deze essaybundel.