Humanisme - Daan Bronkhorst - ebook

Het Humanisme heeft veel gezichten. Er is het streven humaan te zijn. Er is de studie naar wijsbegeerte, letteren en kunst. Er is een pedagogisch- filosofische stroming. Het omvat een wereldbeschouwing die de nadruk legt op menselijke waardigheid en vrijheid wil bevorderen. Ook bestaan er geestelijke (esotorische) strominingen en nieuwe religieuze bewegingen die het humanistisch denken verwerkt hebben in hun mens- en wereldvisie. In dit boek komen de grondbeginselen van het humanisme en de uitwerking hiervan aan de orde. Dit wordt vervolgens vergeleken met de boodschap van de Bijbel.

« De mens is ertoe gedoemd vrij te zijn. Gedoemd want hij heeft zichzelf niet geschapen, en toch is hij vrij, want eenmaal in de wereld geworpen is hij verantwoordelijk voor alles wat hij doet. » Met die woorden kondigde Jean-Paul Sartre in 1945 een nieuwe filosofie aan die de wereld stormenderhand zou veroveren: het existentialisme. Daarin heeft de mens geen doel, geen bestaansreden, geen essentie. Hij moet zijn existentie zelf vormgeven: « Je bent vrij, je moet kiezen », zegt Sartre tegen hem. Maar je kiest niet alleen voor jezelf. Je keuze laat zien welke wereld je eigenlijk wilt. Je vrijheid is daarmee volgens Sartre tegelijk je opdracht: « Een wereld waarin de mens beslist over zijn eigen zijn en over dat van de anderen. » Driekwart eeuw later is Sartres filosofie nog even actueel. Het kleine en beroemde werk dat tal van mensen de grondgedachten van het existentialisme bijbracht, is nu opnieuw beschikbaar, in een nieuwe vertaling van Ger Groot. Jean-Paul Sartre (1905-1980) was de

Heideggers Over het humanisme is het inmiddels fameuze gelegenheidsgeschrift waarin Heidegger het humanisme als het globale ethos van de Westerse cultuur en de daarvoor bepalende metafysica onder kritiek stelt. Het werd geschreven in 1946, in hetzelfde jaar waarin Sartre publiekelijk het existentialisme als een humanisme verdedigt. Heidegger geeft in de brief antwoord op een drietal vragen die de Franse filosoof Jean Beaufret had gesteld in een brief van 10 november 1946, enige tijd na een tweedaags bezoek aan Heidegger. De tekst wordt gepubliceerd in 1947, samen met Plato's leer van de waarheid, hetzelfde jaar waarin de Verenigde Naties de Universele verklaring van de rechten van de mens uitbrengen. De vertaling volgt de tekst van de tiende herziene separate editie en wordt uitgebracht als spiegelvertaling in een kritische editie waarvoor de vijf verschillende edities van de tekst onderling werden vergeleken.

Deze reeks onderzoekt de relatie tussen kunst, humanisme en het vrije denken. Het derde boek in de reeks, Nom de Dieu, is in hoofdzaak de catalogus van een gelijknamige tentoonstelling in PILAR aan de VUB (curator: Willem Elias). Daarnaast worden in dit deel ook een aantal bijdragen opgenomen die dieper ingaan op het verschijnsel “blasfemie”. De term is afkomstig van het Griekse “blasphemia”, een samenstelling van de woorden "blaptein‟ (beschadigen) en "phèmè‟ (reputatie). Wat men onder blasfemie, kritiek en satire verstaat, kan afhankelijk van de historische, culturele, ideologische en levensbeschouwelijke achtergrond op een andere manier worden ingevuld. Auteurs: Willem Elias, Jeffrey Tyssens, Prof.Dr. Koert Debeuf, Jan De Groote, Daniël Biltereyst, Benny Madalijns Eerder verschenen in deze reeks: 1. Kunst en protest - 2024 2. Vrijzinnige beelden - 2024

Is humanisme uit de tijd of net heel acuut nodig? Wat is er veranderd sinds de wereldverovering door het Westen uit vorige eeuwen en het oude humanisme? De westerse mens blijkt roofzuchtig en dreigt de mensheid in de vernieling te duwen met klimaatveranderingen, structurele ongelijkheid en uitroeiing van de biodiversiteit. Daarom bepleit dit boek onze basishouding te veranderen: ja humanisme en democratie, maar dan voorbij het hyperindividualisme en de vermarkting van mens en natuur. We kunnen daarbij leren van de zogenaamde primitieve culturen in hun omgang met de natuur. En we kunnen leren luisteren naar anderen, in plaats van hen vanzelfsprekend te negeren en vernederen. Zo'n vernieuwd niet-eurocentrisch en ecologisch humanisme en democratisch denken moeten we uitwerken, eerlijk maar ook bescheidener dan we gewend zijn. Dit boek geeft bouwstenen voor dit nieuwe wervende verhaal, ook om het opkomend populisme en antihumanisme à la Trump en Bolsonaro of de nieuwe autoritaire

Het humanisme is een levensbeschouwing die uitgaat van het vermogen en het recht van mensen om zelf te bepalen hoe ze hun leven willen leven, in verbondenheid met elkaar en los van welke bovenwereldlijke macht dan ook. Hoewel het georganiseerde humanisme in Nederland pas na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan, is het humanistische gedachtegoed al veel ouder. In dit boek worden tien filosofen vanaf de oudheid tot nu opgevoerd, die zowel met hun denken als hun doen hebben bijgedragen tot het moderne humanisme. Het gaat daarbij om waarden als zelf kritisch nadenken, tolerantie, vrijheid, eigen verantwoordelijkheid en medemenselijkheid. Zij streefden zowel naar een goed persoonlijk leven als naar een humane samenleving. Dat het humanistische gedachtegoed universeel is, blijkt uit het feit dat er ook denkers uit India en uit de Arabische wereld in dit boek zijn opgenomen.

Humoristisch en polemisch verduidelijkt de Britse theoloog Theo Hobson de rol van geloof in de huidige samenleving. Vrijzinnigheid moet zich opnieuw uitvinden: overtuigd christelijk zijn in eigen huis en uitgesproken humanistisch in de publieke ruimte. Dit boek bevat twintig van zijn allerbeste artikelen, een bespreking van zijn belangrijkste boeken door Rick Benjamins, en een interview. THEO HOBSON (1972) is een vooraanstaand Brits theoloog en trok brede aandacht met zijn boeken 'Reinventing Liberal Christianity' (2013) en 'God Created Humanism' (2017). Op 15 maart 2019 houdt Hobson de Vrijzininge Lezing in Utrecht. Op 16 maart is er een studiedag met hem aan de PThU: 'Predikant in de publieke ruimte'. Prof. dr. RICK BENJAMINS is als docent en hoogleraar werkzaam aan de PThU en de RUG, en schreef eerder o.a. Catherine Kellers constructieve theologie (2017). JEAN-JAQUES SUURMOND: 'Een denker die het humanisme aan zijn christelijke wortels herinnert en daarbij een puntmuts met het woord