Vlucht zonder einde

Joseph Roths meest persoonlijke roman, met een inleiding van Arnon Grunberg.

'Vlucht zonder einde' beschrijft de odyssee van Franz Tunda, officier in het keizerlijke leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tunda ontsnapt uit krijgsgevangenschap, komt terecht in de chaos van de Russische Burgeroorlog, raakt betrokken bij de communistische avant-garde en zoekt zijn toevlucht in de armen van een mooie Georgische vrouw. Na allerlei omzwervingen keert hij vanuit Siberië terug naar Wenen, maar in de tussenliggende jaren is de vertrouwde wereldorde in elkaar gestort en komt Tunda nergens meer aan. Baku, Moskou, Wenen, Parijs - elke stad blijkt slechts een volgende etappe op zijn vlucht zonder einde. Vlucht zonder einde verscheen in 1927 en is wellicht Roths meest persoonlijke roman; met de eindeloze omzwervingen van Franz Tunda voorspelde hij zijn laatste levensjaren. Deze editie van 'Vlucht zonder einde', in de Nederlandse vertaling van Elly Schippers - als eindredacteur nauw betrokken bij de Roth-vertalingen van wijlen Wilfred Oranje - kreeg een inleiding van Arnon

'Eindeloze vlucht' van Keiron Pim is de eerste biografie van Joseph Roth in Nederlandse vertaling. De Engelse journalist en biograaf volgt de schrijver langs alle etappes van zijn leven. Roths geboortegrond en zijn jeugd in de joodse gemeenschap van Brody, in het huidige Oekraïne, vormden een onuitputtelijke, haast mythische bron voor meesterwerken als 'Radetzkymars' en 'Job'. Zijn carrière als verslaggever in onder andere Wenen en Berlijn tijdens het interbellum inspireerde hem tot profetische romans als 'Rebellie' en 'Rechts en links'. En zijn jaren in ballingschap in onder andere Parijs en Amsterdam behoorden tot de productiefste van zijn leven. Pim brengt in dit meeslepende, invoelende standaardwerk de fijnmazige verbanden in kaart tussen de levensweg en het werk van een van de grootste Europese schrijvers van de twintigste eeuw.

Twaalfenhalf jaar geleden kwam op Curaçao zomaar een nieuwe discussiekring op gang. Het kringmodel was eenvoudig: iemand hield een inleiding over een onderwerp dat hem of haar na aan het hart lag en daarover kwam een gesprek op gang. Alles verliep spontaan en informeel. Onderwerpen gingen over wetenschap, kunst, reizen, maatschappijelijke kwesties, economie en religie en nog veel meer. De kring groeide gestaag en kwam jarenlang bijeen op de Antillenweg. Vandaar de naam 'Antillenkring'. Dit jubileumboek geeft een impressie van waarover gediscussieerd werd. De vraag die steevast naar voren kwam, is: wat valt er van elkaar te leren? De kringgesprekken werden beleefd als een doorlopend en nieuwsgierig makend leerproces. Bijdragen zijn van Elfried Aniceto, Roland Antonius, Ed Bakhuis, Martin van den Blink, Eric de Brabander, Rob van Buiren, Derk Cools, Jan Huurman, Peter Jansen, Juana Kibbelaar, Brede Kristensen, George Lichtveld, Peter Muller, Lodewijk Rogier en Alex Rosaria.

De bewaakte grensovergang is waar de staat iedereen als verdachte beschouwt. Daar moet men zijn onschuld bewijzen. Daar wordt verschil gemaakt tussen ingezetenen en niet-ingezetenen. Want hoezeer sommige grenzen ook onzichtbaar zijn geworden, zij markeren nog altijd het punt waar de ene wet ophoudt en de andere begint. Al decennia wordt er gedebatteerd over de vluchteling, die ook gelukszoeker, illegaal of crimineel wordt genoemd. Intussen produceren nieuwe oorlogen nieuwe landverhuizers. Wat voor de een maatschappelijk debat is, is voor de ander noodlot. Arnon Grunberg reisde af naar Georgië, waar hij met gevluchte Russen sprak. Naar Oekraïne, om vluchtelingen te ontmoeten die in eigen land blijven. En naar Polen, waar hij een gesloten detentiecentrum bezocht. In Nederland liep hij mee met de ind en de vreemdelingenpolitie, om de werking van de grens als zeef van dichtbij te bestuderen. Grunberg onderzoekt hoe onze grenzen altijd weer verdronkenen en geredden produceren. Hij vergeet

'De titel van dit boek, Zonder Einde, is een letterlijke vertaling van de Hebreeuwse woordcombinatie En-Sof, een term om de absoluut onbenoembare essentie van alle zijn aan te duiden.' Zo opent Hans Korteweg zijn boek over de weg van de mens - de mens die vlucht voor zijn bestemming en die terugkeert. Het boek is geschreven rond een aantal van de grote verhalen over de weg van de mens, verhalen uit de Bijbel, mythen en sprookjes. Deze worden zo verteld dat het is alsof je ze voor het eerst hoort, terwijl ze tegelijkertijd direct met je eigen leven te maken hebben. Je bent lezer en je bent hoofdpersoon. Hans Korteweg verstaat de kunst de grote verhalen van de mensheid zo te vertellen dat ze vrij worden van de moraal waarin ze in de loop van de tijd zijn ingekapseld. Hij pelt ze als het ware uit de heilige huisjes waarin ze bekend en vertrouwd en saai zijn geworden. Hij laat zien dat het in de eerste plaats verhalen zijn over de verhouding van de mens tot de werkelijkheid en dat ze niet

De broers Karel (1921) en Gerard (1923) van het Reve hadden veel gemeen; ze kwamen uit hetzelfde wonderlijke en eigenlijk ook onevenwichtige gezin. Toen Karel uit huis ging en trouwde, bleef Gerard alleen achter met zijn vader en moeder. Dat leverde het boek De Avonden op, wat een absolute bestseller werd. Het boek was van Gerard en ook al vond Karel het zakelijk juist en literair geslaagd, inhoudelijk zag hij zo ongeveer alles wat erin geschreven staat, anders dan zijn broer. Hoe kan dat? Hadden zij het niet over hetzelfde? Je kunt het zo gek niet bedenken of ze schreven er over, zij het allebei op een totaal andere wijze. Maar waarom? Op deze vragen gaat Rivaliteit zonder einde in. Het vertelt een fascinerende geschiedenis, niet alleen over beide broers, maar ook over de (on)zin van het leven en de (on)zin van een kunstmatig opgeschroefd debat.

'Het is wat het is, zegt men, maar is dat wel zo?' Jed McKenna's nieuwe boek is wederom een juweel. Ondanks de afwijkende vorm (een toneelstuk) past het wonderwel bij zijn vorige boeken, al was het alleen maar omdat hij ook nu weer meer vragen teniet doet dan beantwoordt. De zeven dialogen in het stuk kunnen gezien worden als een originele weergave van de verschillende stadia van zelfonderzoek, waarbij iedere dialoog ons een stukje verder meeneemt op de innerlijke reis. Aanvankelijk worden er vooral vragen gesteld, maar gaandeweg komt de nadruk te liggen op degenen die de vragen stellen. Zo laat McKenna ons op een hoogst originele manier opnieuw zien waar oprecht en onophoudelijk zelfonderzoek werkelijk toe kunnen leiden. Jed McKenna neemt ons mee op een innerlijke reis waarbij 'wat je bent' verandert met iedere stap en het eigenlijk alleen gaat om de volgende stap. Een stap die je ook als lezer moet maken. Daarom lees je altijd je eigen versie van dit boek, en is Spel zonder einde een