Stemvorken

Iedereen weet het: A.F.Th. van der Heijden van De tandeloze tijd wordt A.F.Th. wordt A.F.Th. van Homo duplex. Maar voor in februari 2002 Deel 1, Moeilijke voeten, verschijnt wordt A.F.Th. van der Heijden vijftig. De overgang van de ene cyclus naar de andere wordt op zijn verjaardag gevierd met de verschijning van deze eenmalige uitgave: Gevouwen woorden. Brieven over de grillen van het vak.

Ze noemden haar schertsend Tientje Poets - maar in haar schoonmaakwoede ging ze over lijken… In De helleveeg keert A.F.Th. van der Heijden terug naar het decor van zijn cyclus De tandeloze tijd: we maken kennis met Albert Egberts' tante Tiny. Ze lijdt aan smetvrees en heeft een dwangmatig scherpe tong. Voor Albert is tante Tiny daardoor even afschrikwekkend als intrigerend. Met een majestueuze beheersing van de taal voert Van der Heijden ons zijn universum binnen, en levert daarmee het bewijs van de vitaliteit van zijn schrijverschap.

In zijn slaapkamertje op het Geldropse Hulst, verfabeld als het Strontstrietje, droomt zesjarige Albert Egberts in 'De tandeloze tijd' dat God hem de zon geeft. Het is een gouden spiegel. Het wordt symbool voor talent en uitverkiezing. Uit dit talent groeit in de werkelijkheid het universum van A.F.Th. van der Heijden tot een magnetisch oeuvre met universeel bereik. Binnen dat grote werk bestaat een speciale bekoring voor de 'Geldropse laag'. Die laag, te vinden in 'De tandeloze tijd' en 'De requiems', weerspiegelt de kindertijd en vroege jeugdjaren van de schrijver met zoveel verdichting dat er een nieuwe poëtische versie ontstaat. Een Geldropse werkgroep heeft een literaire wandeling uitgezet door Van der Heijdens land van herkomst: het Geldrop van werk en werkelijkheid. De wandeling voert langs locaties van scènes uit romans en biografische requiems. De lezende wandelaar leeft mee in citaten uit deze verhalen. Ze vertellen over kinderdroom, alcoholschandaal, liefdespikanterie,

Het is maar weinig schrijvers gegeven om zoveel verhaallijnen, verspreid over de meer dan vierduizend pagina's die de romancyclus De tandeloze tijd inmiddels beslaat, onder controle te houden. A.F.Th. van der Heijden is een ware geheugenkunstenaar, die met grote lenigheid heen en weer pendelt tussen verschillende tijdslagen, personages en thema's. Hebt u net zo'n goed geheugen als Van der Heijden? Dan kunt u dit boekje terzijde leggen. Zo niet, dan biedt Groepsportret uitkomst. De samenstellers brachten de honderden personages in kaart die Van der Heijdens romanwereld bevolken. Ze volgen het leven van Albert Egberts op de voet en reconstrueerden de kroniek van een tandeloos bestaan en het leven in de breedte.

Een beeldhouwer tast met zijn plastieken de grenzen van het hyperrealisme af. Hij wikkelt levende modellen in elastisch gipsverband, en legt in het stollende harnas hun ultieme pose vast tot het een keer misgaat. Uit zijn cyclus De tandeloze tijd lichtte A.F.Th. van der Heijden de verhaallijn over de zogeheten gipsmoord en herschreef deze tot een zelfstandige roman. Het resultaat is Doodverf een boek over de kunst die sterker is dan de liefde. Maar wint de kunst ook van de dood?

In 'De helleveeg' keert A.F.Th. van der Heijden terug naar het decor en de personages van zijn vermaarde cyclus De tandeloze tijd.

In 1966, het jaar waarin het eerste deel van de reeks Privé-domein verscheen, begon de veertienjarige Adri van der Heijden zijn eigen privédomein te ontginnen. De auteur selecteerde op verzoek van De Arbeiderspers 250 aantekeningen uit zijn dagboeken die exact dezelfde periode beslaan, 1966-2003, als die waarin Privé-domein het waarmerk voor de betere schrijversautobiografie werd. We zien de schrijver aan het werk die als geen andere contemporaine auteur in zijn episch opgezette romancycli het levensgevoel van het huidige tijdsgewricht vangt en oude mythische en literaire motieven met een moderne gedachte-inhoud injecteert. Van der Heijden toont zich in zijn 'notities van alledag' net als in zijn romans een bespeler van zeer diverse registers: afwisselend grimmig, poëtisch bevlogen, laconiek en gevoelig. De dagboekaantekeningen bieden inzicht in de ontstaansgeschiedenis van Van der Heijdens oeuvre, vanaf de eerste opzet voor de romancyclus De tandeloze tijd tot en met de conceptie van

Het is 30 april 1980, de dag van de inhuldiging van koningin Beatrix. De sfeer in Amsterdam is explosief, onder het motto: 'Geen woning, geen kroning'. De werkloosheid is hoog, de woningnood schrijnend, lege panden in Amsterdam worden gekraakt. Rookbommen en gevechten tussen krakers en ME'ers markeren de overgang naar een nieuwe koningin. Tegen dit decor laat A.F.Th. van der Heijden zijn held Albert Egberts met scharen auto's openbreken om aan geld te komen voor drugs. De slag om de Blauwbrug verscheen in 1983 als proloog van de romancyclus De tandeloze tijd. 'Hier is een schrijver geboren.' Eindhovens Dagblad

Alles en meer over het oeuvre van A.F.Th. van der Heijden Jan Brands volgde het werk van A.F.Th. van der Heijden veertig jaar lang en verzamelde gedurende die periode een enorme hoeveelheid gegevens, die hij in Mijlpalen en millimeterwerk presenteert. Hij bracht niet alleen Van der Heijdens omvangrijke oeuvre in kaart, en de aandacht die het kreeg in de pers en op radio en tv, maar schreef ook een 'biografie' van dat oeuvre: aan de hand van fragmenten uit interviews, brieven en prozateksten toont hij hoe het schrijverschap van Van der Heijden zich in de afgelopen decennia ontwikkelde. Van der Heijden leidde Brands rond door zijn archieven en gaf hem een vooruitblik op alle boeken die nog in aanbouw zijn. Mijlpalen en millimeterwerk biedt zo een compleet overzicht - terwijl het tegelijkertijd pas een tussenstand is: de veelbekroonde schrijver die zijn hoofdpersonage Albert Egberts een pleidooi laat houden voor 'leven in de breedte' is op zijn zeventigste verjaardag nog lang niet van

Op de Eerste Pinksterdag van 2010 komt Tonio van der Heijden, het enig kind van A.F.Th. van der Heijden en Mirjam Rotenstreich, bij een verkeersongeval om het leven. Het is vroeg in de ochtend als hij, ter hoogte van het Vondelpark in het centrum van Amsterdam, wordt geschept door een auto. Hij wordt in kritieke toestand naar het Academisch Medisch Centrum vervoerd, waar hij diezelfde dag aan zijn verwondingen overlijdt. Tonio zal niet ouder worden dan 21 jaar. A.F.Th. van der Heijden doet het enige waar hij op dat moment toe in staat is: in zijn herinnering graven, aantekeningen maken, schrijven. Daarbij voortgedreven door twee dwingende vragen: wat gebeurde er met Tonio in de laatste uren en dagen voorafgaand aan de ramp, en hoe kon dit ongeluk plaatsvinden? Een zoektocht naar het wat en het hoe, die leidt langs verschillende ooggetuigen, vrienden, politiemensen, artsen en het mysterieuze meisje Jenny, dat in de laatste weken van Tonio s leven een cruciale rol blijkt te hebben