Ode aan de verwondering

Kinderen zijn vaak verwonderd. Waarom is de zee blauw? Waarom wordt het donker? Waarom is die meneer kaal? Ergens op weg naar de volwassenheid verliezen de meesten van ons die onbevangenheid. Gaandeweg wordt het vuur van de nieuwsgierigheid gedoofd: de dingen zijn nu eenmaal wat ze zijn, er is niets nieuws onder de zon. En dat is jammer. Verwondering geeft het leven kleur, helpt om onze grenzen te verleggen en spoort ons aan om valse zekerheden in vraag te stellen. In Ode aan de verwondering houdt Caroline Pauwels een bezield pleidooi om opnieuw met die kinderlijke blik naar de wereld te kijken. In wetenschap en kunst, maar ook in de grote en kleine momenten van elke dag. In deze nieuwe hardcovereditie schreef ze ook een nawoord naar aanleiding van de coronacrisis. Hoe helpt verwondering in moeilijke tijden? Wat kunnen we eruit leren? Illustratrice Gerda Dendooven maakte passende tekeningen bij de tekst, die net als de geselecteerde gedichten van Bart Moeyaert uiting geven aan de

De V van Vrije Geest in het middelpunt De VUB draagt de V hoog in het vaandel. De V van vrijheid. We willen vrij zijn om alles in vraag te stellen. Vrij om te beslissen over ons eigen lichaam. Vrij om hogere machten af te wijzen. Maar onze vrijheid staat onder druk. Polarisatie, groeiende intolerantie en fake nieuws, aangejaagd door de algoritmes en echokamers van het internet, knagen aan onze waarden. Het antidotum voor dit sluipende gif heb je nu in je handen. Vrije Geesten is een klein boek vol grootse ideeën. 32 wetenschappers en opiniemakers, scherpe denkers van binnen en buiten de universiteit, vertellen wat die 'V' betekent. Voor henzelf, voor hun vakgebied, voor hun leven en hun werk. Deze vrije geesten - vrijdenkers in de ware zin van het woord - inspireren om kritisch en met een open blik naar de wereld te kijken. Deze uitgave is de eerste publicatie van de Caroline Pauwels Academy of Critical Thinking (PACT) van de Vrije Universiteit Brussel.

'Wandelen opent de blik op de wereld. Het geeft je een geluksgevoel en laat je vrede hebben met wie je bent. Wandelen brengt de geest in beweging en zet alle zintuigen op scherp. Soms kom je als een ander mens terug, met het voornemen het voortaan rustiger aan te doen en je niet langer slaafs te onderwerpen aan het hectische levensritme dat onze tijd zo kenmerkt. Wandelen is leven vanuit het lichaam en laat je toe even op adem te komen en je opnieuw te verwonderen. Soms is wandelen een omweg om weer bij jezelf te komen en orde op zaken te stellen.' Dit essay is een uitnodiging om - al wandelend en al denkend - van het leven te genieten. De auteur getuigt van het intense plezier van het wandelen; de stapschoenen aantrekken om anderen te ontmoeten, als aanleiding tot een gesprek, om te lanterfanten, om in volle vrijheid halt te houden of de weg te vervolgen.

'Als kind was ik bedreven in het laten opspringen van keien op het water. Dan verschenen er op het wateroppervlak uitdijende kringen. Dat fascineerde me mateloos.' Als een beweging van kringen ziet Caroline Pauwels het leven. Van de kleine intieme cirkels van de persoonlijke levenssfeer tot de almaar grotere cirkels van de universiteit, de samenleving en de wereld. Cirkels hebben geen begin en geen einde. Hun ronde vorm is een remedie tegen hokjesdenken. Dat is ook hoe Caroline Pauwels zichzelf ziet: ronduit. Cirkels hebben een eigen dynamiek, ze zitten vol mogelijkheden. Als possibilist gelooft Caroline Pauwels absoluut in de mogelijkheid van een betere toekomst. Possiblilisme is een term van de bevlogen Zweedse arts en statisticus Hans Rosling. Uiteraard mogen we nooit blind zijn voor het menselijke leed dat extreme armoede, oorlogsgeweld en catastrofes elke dag opnieuw veroorzaken. De media zoomen er terecht op in. Maar het is even belangrijk om soms uit te zoomen. Volgens Hans

De meesten onder ons werden groot met verhalen vol vrouwelijke sprookjesfiguren - van verliefde zeemeerminnen, over dappere zeepiraten tot inventieve verhalenvertelsters. Maar na duizend-en-een-nachten vol verzonnen vrouwen is het hoog tijd om de echte heldinnen van vandaag te leren kennen. Vijftig verhalen voor het slapengaan, die je klaarstomen voor morgen. Want wie jij morgen wordt, daar ben je vandaag al aan begonnen. En dat grote dromen klein beginnen, dat weten ook de dappere meisjes in dit boek. Soms door sneller te sprinten dan de pestkop van hun kleine broer, door hun klasgenootjes een lastige vraag te durven stellen of door een fascinatie voor kleurrijke jukeboxen of handige salopettes. Een sprookjesachtige inkijk in de jeugd van onder anderen nieuwsanker Fatma Taspinar, bierbrouwer Rosa Merckx, sprinter Kim Gevaert, sopraan Astrid Stockman, fotograaf Lieve Blancquaert, rector Caroline Pauwels en F-16-piloot Anne-Marie Jansen.

De (in het algemeen) vrolijkste aankondigingen in het leven zijn die van een geboorte (zie dit deel II) en die van een huwelijk (zie deel III). Dat was heel anders in deel I van deze trilogie, waarin het om begrafenismuziek ging. Er is trouwens ook een overeenkomst tussen deel I en deel III: het gaat in die delen over talloze begrafenissen en over talloze bruiloften. Maar in dít deel II gaat het in wezen om slechts één geboorte: die van Jezus Christus in de 'Kerstnacht'. Kerstmis - het feest dat al eeuwenlang zwalkt tussen heidendom en christendom. Waarbij in een tijd van secularisatie het heidendom het steeds meer lijkt te winnen. Omgekeerd lijken zelfs de grootste heidenen ontvankelijk te blijven voor het mysterie van Kerst: een kind in een voerbak, opgeschrikte herders in het veld, een schare zingende engelen, sterrenwichelaars die op reis gaan vanwege een of andere bijzondere ster. Prof. dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (Utrecht 1970), in de filosofie

In 'Ode aan de verliezer' kijkt Alain Verheij met een frisse blik naar de Bijbel. Hoe moet ik leven? Hoe houd ik hoop? Waar vind ik vrijheid? Het zijn vragen van nu, maar ze zijn niet nieuw. De Bijbel staat al vol verhalen waarin zulke levensvragen onderzocht worden, betoogt Verheij. Zijn hervertelling - vol vaart, met humor, empathie en bravoure - begint bij de eerste twee Bijbelse broers: Kaïn en Abel. De eerste is sterk, succesvol, zelfredzaam en assertief. De tweede weet zich helemaal niet te redden. Toch maken de Bijbelschrijvers juist van hem, en van de Abels die na hem kwamen, een held. Het is een van de belangrijkste lessen die de Bijbel ons leert: zie en hoor de Abels, wees niet bang om er zelf soms een te zijn. Heel wonden als de Samaritaan, heb je naasten lief en zelfs je vijanden, heb de moed van Debora en het rechtvaardigheidsgevoel van Mozes. Verheij laat zien dat Bijbelverhalen ons aansporen om oog te hebben voor het kwetsbare: in de wereld, in anderen en in jezelf.

De vrolijkste aankondigingen in het leven zijn die van een geboorte (zie deel II: Ode aan de Kerstmuziek) en die van een huwelijk (zie dit deel III). Dat was heel anders in deel I (Ode aan het Requiem), waar het om begrafenismuziek ging. Er is trouwens ook een overeenkomst tussen deel I en dit deel III: het gaat in die delen over tal-loze begrafenissen en over talloze bruiloften. Maar in deel II ging het in wezen om slechts één geboorte: die van Jezus Christus in de 'Kerstnacht'. Nóg een verband: geboren worden (zie deel II) en sterven (zie deel I) doe je én in grote zwakheid, én in wezen helemaal alleen. Maar trouwen doe je met z'n tweeën. Zo vormen de thema's van deel I, deel II en deel III samen een soort driemansdans, en voor die combinatie zou eventueel ook weer mooie muziek geschreven zou kunnen worden. De bruiloft - gewoonlijk het grootste feest dat mensen in hun leven meemaken, hetzij bij anderen of bij zichzelf. Ook een feest van bijzondere betekenis in de Bijbel, van de hof

Een beeldende roman van de auteur van De vlucht, over een gezin dat onverwacht een levensveranderende uitdaging aangaat: de renovatie van een oud huis op het platteland dat elk moment kan worden geslooptZuid-Spanje, 2011. De verteller en zijn gezin maken een wonderlijke afspraak met de eigenaar van een bouwval in een klein stadje. Zij mogen in het pand wonen terwijl de eigenaar op zoek gaat naar financiering om appartementen te bouwen op het terrein. Het is dus slechts een kwestie van tijd voordat het huis gesloopt zal worden. In de daaropvolgende jaren renoveert het gezin het huis eigenhandig, waardoor het langzaam een gezellige plek wordt voor ontmoetingen en feesten. Ze gaan er wonen met hun kippen, paarden, ezels, honden en muizen. Regelmatig ontvangen ze buren en vrienden, ze delen hun eten, muziek, werk en gelach. Het feit dat de graafmachines elk moment kunnen arriveren verliezen ze echter nooit uit het oog, wat de ervaring in het huis tot een metafoor voor het leven maakt: we g…