Het nationaalsocialisme als rancuneleer - Menno ter Braak - ebook

Het nationaalsocialisme als rancuneleer is een van de bekendste essays van Menno ter Braak (1902-1940), waarin hij vlijmscherp de ware aard van het nationaalsocialisme blootlegt.

Het nationaalsocialisme als rancuneleer is een van de bekendste essays van Menno ter Braak (1902-1940), waarin hij vlijmscherp de ware aard van het nationaalsocialisme blootlegt. Onze democratie is gericht op gelijke rechten voor iedereen, terwijl dat in de praktijk onhaalbaar is, maar juist dit principe leidt tot maatschappelijke spanning en rancune. Ter Braak ziet rancune als een van 'de meest essentiële verschijnselen van onze cultuur' en een voedingsbodem voor populistische bewegingen. Bas Heijne schreef voor deze uitgave een inleidend essay dat laat zien hoe actueel het essay van Ter Braak nog altijd is: ook in de eenentwintigste eeuw worden gevoelens van rancune en wrok genadeloos politiek ingezet. 'Ter Braaks meesterlijke essay toont hoe kwetsbaar onze open samenleving is voor het gif van de haat.' Eric Smit, hoofdredacteur van Follow the Money 'Onmisbaar, dit essay (én de inleiding), om de ondermijnende krachten in onze democratie te begrijpen.' Roxane van Iperen, auteur van 't

In zijn beruchte boek Mein Kampf zette Adolf Hitler in detail de principes van zijn wereldbeschouwing uiteen: het nationaalsocialisme, of kortweg het nazisme. Maar de toekomstige Führer van nazi-Duitsland werkte zijn ideeën ook verder uit in een Zweites Buch, dat bijna niemand kent en nooit verscheen in een Nederlandstalige vertaling. In aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog zou dit geheel van volksnationalistische en racistische opvattingen een bepalende rol spelen. En hoewel heel wat gebeurtenissen uit de grote wereldbrand tot het collectief geheugen behoren, is de kennis van het nationaalsocialisme in de eenentwintigste eeuw grotendeels vervaagd. Het nazisme omvatte immers nog veel meer dan de volkerenmoord op de Joden of het voeren van oorlog om meer Lebensraum voor het Duitse volk te veroveren. Binnen deze wereldbeschouwing had Adolf Hitler een duidelijke mening over alle aspecten van en problemen in de samenleving. Vele van deze pijnpunten zijn ook nu nog brandend

We leven in tijden van toenemend rechtsextremisme, racisme en populisme. Daarom rijst de vraag: is het oude nationaalsocialisme nu eigenlijk wel verwerkt of overwonnen, zoals vaak wordt geponeerd? Is het in de 21e eeuw inderdaad minder relevant in het onderwijs en de herdenkingscultuur? Gregor Langfeld onderzoekt deze kwesties voor de huidige kunstwereld. Hij laat zien hoe de nationaalsocialistische tweedeling tussen nazikunst en ontaarde kunst na 1945 werd voortgezet, maar met een omgekeerde waardering. Enerzijds zijn door deze zwart-witvisie bepaalde kunstvormen en kunstenaars nog altijd merkwaardig taboe of juist gecanoniseerd. Anderzijds dreigt in een recente tegenbeweging de wel tentoongestelde nazikunst niet ingebed te worden in haar fascistische context. Daarnaast is er het zeer actuele probleem van roofkunst en restitutie. Nederlandse musea erkennen nog te weinig hoezeer de verrijking van hun collecties verbonden is met de Holocaust, en in de discussie over de teruggave van