De plantage

Een roman over vergeving en vergeving ontvangen: 'De plantage' van Lynn Austin.

Een roman over vergeving en vergeving ontvangen: 'De plantage' van Lynn Austin. Josephine Weatherly keert met haar moeder terug naar hun plantage in Virginia. Haar vader en oudste broer zijn tijdens de oorlog om het leven gekomen en haar broer Daniel is als een gebroken man teruggekeerd. Ook op de plantage heeft de oorlog een spoor van verwoesting achtergelaten: van hun huis en landerijen is vrijwel niets meer over. Aan het weelderige leventje dat Josephine kende uit haar jeugd is voorgoed een einde gekomen en de God tot wie ze tijdens de oorlog zo vurig heeft gebeden, lijkt verder weg dan ooit. Josephine realiseert zich dat ze elke dag zal moeten vechten om te overleven en daarbij heeft ze de hulp van Lizzie, een van de weinige overgebleven bediendes, hard nodig. Samen proberen ze White Oak weer op te bouwen tot het prachtige landgoed dat het ooit was. Lynn Austin wordt geroemd om haar historische en haar bijbels-historische romans. Andere geliefde romans van haar zijn onder andere

Het duurde lang voordat de slavernij in de Nederlandse koloniën het onderwerp van een roman werd. Pas 68 jaar na de afschaffing van de slavernij was het zover: in 1931 verscheen 'De stille plantage' van de Surinaamse schrijver Albert Helman. Helman koos voor een historisch decor voor zijn verhaal. Een Franse familie aan het einde van de 17de eeuw vestigt zich op een Surinaamse plantage. Vol van religieuze en optimistische idealen zien de familieleden hun dromen over een nieuwe samenleving stuklopen op een realiteit van ziekte, mislukte oogsten en geweld. Toen de roman verscheen, speelde de slavernij geen rol in de Nederlandse literatuur. Multatuli had met zijn Max Havelaar (1860) wel de uitbuiting van de kleine Javaanse landbouwers aan de orde gesteld, maar het koloniale stelsel op zich verwierp hij niet. Schrijvers uit de toenmalige overzeese gebiedsdelen Suriname en de Nederlandse Antillen waren er binnen de Nederlandse letteren überhaupt nog niet. Dit deel in de reeks Tekst in

Op 8 oktober 2022 maakte Tirza Drisi een expeditie naar plantage Goudmijn, een verlaten  suikerplantage in Suriname, waar haar grootvader in 1874 is geboren. Bij de voorbereiding hiervan heeft Tirza  historische informatie uit archieven ontvangen. Deze heeft ze aangevuld met fantasie. Aldus is de historische roman Voorouderpijn op plantage Goudmijn ontstaan.  De roman speelt zich af in de negentiende eeuw in de Nederlandse kolonie Suriname. Deze voorouderpijn heeft Tirza Drisi wel degelijk gevoeld toen ze in de jungle op restanten van een rietpersmachine stond die half in de modder was weggezakt. Haar voorouders hebben haar gevraagd hun verhaal op papier te zetten. Het is een verhaal over macht in een koloniaal systeem, maar ook een verhaal over de liefde. De liefde van een moeder voor haar kinderen en liefde tussen man en vrouw. Tirza Drisi (Paramaribo, september 1953) verhuist in 1956 van Paramaribo naar Den Haag, gaat daar naar de lagere school, naar de HBS en een jaar naar de VU.

Tegenover Artis in Amsterdam verrees in 1866 het St.-Jacobsgesticht. Dit grootste rooms-katholieke bejaardenhuis boven de grote rivieren was oorspronkelijk bestemd voor een paar honderd arme, oude lieden. De Zusters van Liefde van Tilburg zwaaiden er de scepter. Veel bewoners konden zich niet aan de strenge discipline onderwerpen; er waren jaarlijks 'gestichtsverlaters'. Pas na 1925 werd het leven in Sint-Jacob wat aangenamer. Vanaf 1954 ging het 'rustoord' aan kop in de professionalisering van de bejaardenzorg in Nederland. 'Porta Coeli' was de eerste, erkende opleiding voor religieuzen én leken tot bejaardenverzorgster. Na 1966 namen de leken Sint-Jacob geleidelijk over. Tot het einde van de exploitatie in 2015 had het huis een plaats in de voorhoede van Nederlandse bejaardenhuizen. Sint Jacob in de Plantage is een onthullend portret van 150 jaar katholiek leven en werken in de hoofdstad.

'Plantage Wildlust' van Tessa Leuwsha brengt ons naar begin twintigste eeuw. Op Plantage Wildlust in Suriname wil Oscar Brouwer een nieuwe start maken als directeur, ver van zijn tirannieke vader in Middelburg. De slavernij is voorbij, contractarbeiders plukken de koffiebessen. Oscar is een stijve, beschaafde man. Via hem ontsnapt ook Janna, zijn modieuze vrouw, aan een beklemmend milieu. Ze hoopt vriendschap te sluiten met Alma, de huishoudster, en verlangt hevig naar een gezin. Wildlust is een wrede plek; tegen de zwarte opzichter Creebsburg kan Oscar nauwelijks op. De vrije arbeider Rudolf bewaart tussen hen een wankel evenwicht. Als Janna een school wil beginnen wordt ze geconfronteerd met Creebsburg en wendt Alma zich van haar af. Algauw beseft Oscar dat hij voor een onmogelijke keuze staat: moet hij zich vermannen en gaan lijken op zijn vader? Of dreigt hij dan alles te verliezen wat hem lief is? Janna en bovenal zichzelf.

Tessa Leuwsha vertelt het wrede verhaal van een plantage in Suriname tijdens de tijden van slavernij.

In 1880 kocht de Nederlandsche Handel-Maatschappij plantage Mariënburg om er de grootste suikerfabriek van Suriname te bouwen. Om verzekerd te zijn van voldoende toevoer van suikerriet werden ook naastgelegen plantages gekocht. Voor het vervoer van het suikerriet naar de fabriek werd een spoorlijn aangelegd, de eerste spoorlijn in Suriname. Arbeidskrachten uit Brits-Indie en Java kregen een contract voor vijf jaar, maar door de lage lonen was terugkeer na die vijf jaar voor de meesten onmogelijk. Ruim honderd jaar later werd de suikerfabriek stopgezet. Veel van de voormalige arbeiders leven nog in de kampong. Zij weten nog hoe het was op Mariënburg en vertellen in dit boek hun verhaal.